Dầu phanh xe hơi - những điều nên biết

Sau 3 năm với cường độ hoạt động thông thường, nhiệt độ sôi trung bình của dầu phanh thường rơi xuống mức nguy hiểm vì bị lẫn hơi nước và có thể gây ra những hiểm họa khó lường cho người lái. 

Theo Cục Quản lý An toàn giao thông và Đường cao tốc Mỹ, sau 1 năm sử dụng, dầu phanh trên một chiếc xe có tần suất hoạt động thông thường có khoảng 2% nước. Sau 3 năm sử dụng, con số này có thể lên tới 8%. Trong khi chỉ cần 3 % hơi nước trong dầu phanh cũng có thể gây ra nguy cơ mất phanh cho xe của bạn.
 

Vị trí được khoanh màu đỏ là bình chứa dầu phanh

Dầu phanh thường được chứa ở một bình nhựa hình trụ, màu trắng đục, nằm phía trên động cơ, giúp chủ xe có thể quan sát mức dầu phanh mà không cần phải mở nắp bình. Việc mở nắp bình dầu phanh nếu không cần thiết là điều nên tránh, do hơi ẩm có thể theo không khí chui vào bình và làm giảm nhiệt độ sôi của dầu phanh.

Một bình dầu phanh thông thường

Ngoài ra, dầu phanh vốn có gốc glycol, bắt đầu hấp thu nước từ lúc bạn đổ dầu phanh vào bình chứa. Dầu phanh ngày càng bị "nhiễm" hơi nước do các lỗ hổng siêu nhỏ trên ống dẫn hay trên doăng cao su. Độ nhiễm hơi nước sẽ nhanh hơn ở các nước nhiệt đới có độ ẩm cao như Việt Nam.

Khi xe vận hành, người lái đạp phanh khiến má phanh mài vào đĩa phanh (hoặc trống phan), từ đó làm nóng má phanh và truyền nhiệt độ này vào dầu phanh. Hơi nước lẫn vào trong dầu phanh sẽ gây ra sự tụt giảm về nhiệt độ sôi. Dầu phanh lẫn nước sôi lên, tạo ra những "lỗ hổng hơi nước" trong hệ thống phanh. 

Một bộ phanh đĩa trên xe hơi

Những lỗ hổng này có khả năng chịu nén, đồng thời phân tán dầu phanh. Khi có quá nhiều lỗ hổng hơi nước trong hệ thống phanh, việc đạp phanh của người lái có thể không tạo ra áp lực lên má phanh mà chỉ nén những khối hơi nước lại. Đó là nguyên nhân gây mất phanh khi dầu phanh bị nhiễm quá nhiều hơi nước.

Một mô hình tối giản về hệ thống phanh, trong đó phần màu xanh là dầu phanh

Hiện tại có 2 loại dầu phanh phổ biến là DOT 3 và DOT 4. Dầu DOT 3 thông thường có nhiệt độ sôi là 205 độ C khi hoàn toàn không có nước và 140 độ C khi hoàn toàn bão hòa nước. Chỉ cần 1% nước lẫn vào trong dầu phanh DOT 3 cũng gây ra sự sụt giảm về nhiệt độ sôi về còn 187 độ C. Với 3% nước, dầu phanh DOT 3 có nhiệt độ sôi chỉ còn 145 độ C, và là mức nguy hiểm với phần lớn các mẫu xe hiện nay.

Dầu phanh DOT 4 tuy có nhiệt độ sôi cao hơn cả khi "ráo nước" lẫn lúc bão hòa nước nhưng cũng bị giảm tới 50% nhiệt độ sôi khi có 3% nước lẫn vào và có khả năng gây nguy cơ mất phanh khi lưu thông.

Ngoài ra, cũng cần lưu ý một nguyên nhân gây mất phanh phổ biến khác đó là khi người lái dùng phanh quá nhiều và liên tục, ví dụ như trong điều kiện xuống dốc gắt, dầu phanh cũng có thể nóng lên và đạt nhiệt độ sôi, từ đó gây mất phanh. Không gì có thể đảm bảo dầu phanh không sôi lên, ngay cả khi trong dầu không có nước.

Hầu hết các hãng xe hơi hiện nay đều đưa ra khuyến nghị và lịch trình bảo dưỡng, sửa chữa cụ thể cho các mẫu xe của mình. Trong đó, việc thay dầu phanh được nhấn mạnh là chỉ nên trong khoảng thời gian 2 - 3 năm, đặc biệt là với các xe hiệu suất cao.

Lịch thay dầu phanh luôn có trong các tài liệu kỹ thuật hoặc hướng dẫn bảo dưỡng của các mẫu xe hơi hiện đại

Người dùng cũng nên lưu ý về các thông số kỹ thuật khi thay dầu phanh. Mặc dù các hãng xe thường ghi rõ thông số của loại dầu phanh phù hợp trên nắp bình chứa như DOT 3 hay DOT 4, các loại dầu cùng phẩm cấp vẫn có thể có nhiệt độ sôi khá chênh lệch, tùy theo nhà sản xuất. 

Hiện tại, ngoài dầu phanh phẩm cấp DOT 3 và DOT 4 khá phổ biến thì cũng đã có dầu phanh DOT 5, DOT 5.1. Khi chọn dầu phanh, điều quan trọng phải ghi nhớ đó là các loại dầu phanh chỉ có thể thay thế cho nhau với điều kiện loại dầu được thay cao cấp hơn loại yêu cầu của hãng, chứ không thể hòa trộn vào với nhau. Ví dụ xe của bạn yêu cầu sử dụng dầu phanh DOT 4, bạn có thể thay thế bằng DOT 5 chứ không thể thay thế bằng DOT 3, cũng như không thể trộn lẫn với bất cứ loại dầu nào khác.

Cuối cùng, để đảm bảo an toàn, lời khuyên là thay vì chờ dầu phanh tụt xuống dưới mức tối thiểu (Min) thì bạn nên bổ sung dầu phanh mỗi 1 hoặc 2 năm để đề phòng những nguy cơ bất trắc. 

Theo Vinanet