Bảo hiểm y tế tự nguyện là gì? Tất cả thông tin hữu ích cần biết khi tham gia loại hình bảo hiểm hộ gia đình

Tham gia bảo hiểm y tế tự nguyện người dân được hưởng các quyền lợi về thăm khám sức khỏe, hỗ trợ chi phí điều trị khi khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế chấp nhận BHYT, giúp giảm bớt gánh nặng tài chính. Bài viết dưới đây chia sẻ thông tin hữu ích giúp độc giả hiểu rõ về vấn đề này.

Bảo hiểm y tế tự nguyện là gì?

Bảo hiểm y tế tự nguyện là hình thức tham gia bảo hiểm y tế do Nhà nước tổ chức thực hiện cùng các cơ quan có trách nhiệm khác theo quy định được mọi người tham gia một cách tự nguyện.

Bảo hiểm y tế tự nguyện không vì mục đích lợi nhuận áp dụng trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng để mọi người dân đều được chăm sóc chữa trị tốt nhất khi đau ốm, bệnh tật, giảm hoặc mất sức lao động.

Bảo hiểm y tế tự nguyện đảm bảo những nguyên tắc gì của bảo hiểm y tế?

Bảo hiểm y tế tự nguyện đảm bảo 5 nguyên tắc của bảo hiểm y tế, bao gồm:

Bảo đảm chia sẻ rủi ro giữa những người tham gia BHYT.

Mức đóng BHYT được xác định theo tỷ lệ phần trăm của tiền lương, tiền công, tiền lương hưu, tiền trợ cấp hoặc mức lương tối thiểu.

Mức hưởng được tính theo mức độ bệnh tật, nhóm đối tượng của người tham gia BHYT.

Quỹ bảo hiểm y tế và người tham gia bảo hiểm y tế cùng chi trả chi phí khám bệnh, chữa bệnh.

Quỹ BHYT được nhà nước bảo hộ, được quản lý tập trung, thống nhất, công khai, minh bạch, bảo đảm cân đối thu, chi.

Tham gia bảo hiểm y tế tự nguyện được hưởng quyền lợi gì?

Căn cứ theo hướng dẫn tại Thông tư liên tịch 06/2007 người tham gia BHYT tự sẽ được hưởng các quyền lợi sau:

Được cấp thẻ BHYT để khám chữa bệnh và được hưởng các quyền lợi theo quy định.

Được bảo hiểm y tế hỗ trợ thanh toán chi phí khi khám chữa bệnh nội, ngoại trú tại các cơ sở y tế công lập và ngoài công lập.

Đối với học sinh, sinh viên còn được hưởng quyền lợi về chăm sóc sức khoẻ ban đầu tại y tế trường học.

Người tham gia bảo hiểm y tế tự nguyện được hưởng các quyền lợi về thăm khám sức khỏe, hỗ trợ chi phí điều trị khi khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế chấp nhận BHYT giúp giảm bớt gánh nặng tài chính.

Những ai được mua bảo hiểm y tế tự nguyện?

Theo quy định hiện nay người mua bảo hiểm y tế tự nguyện cần đáp ứng 2 điều kiện:

Không tham gia bảo hiểm y tế bắt buộc.

Người trên 6 tuổi.

Như vậy, mọi công dân trên 6 tuổi và chưa tham gia bảo hiểm y tế bắt buộc và đều có thể mua BHYT tự nguyện.

Hình thức tham gia bảo hiểm y tế tự nguyện

Từ ngày 1/1/2016 trở đi, người dân đủ điều kiện muốn mua bảo hiểm y tế tự nguyện bắt buộc phải tham gia theo hình thức hộ gia đình bao gồm tất cả các thành viên có mặt trong sổ hộ khẩu của hộ gia đình, trừ thành viên đang tham gia đóng BHYT bắt buộc.

Mua bảo hiểm y tế tự nguyện ở đâu?

Theo quy định của Luật Bảo hiểm Y tế bên cạnh bảo hiểm y tế bắt buộc, mọi người đều có thể mua bảo hiểm y tế tự nguyện.

Hiện nay, việc mua bảo hiểm y tế tự nguyện đang tiến hành theo hộ gia đình, tức là nếu một cá nhân muốn mua bảo hiểm y tế thì tất cả các thành viên trong gia đình cũng phải mua (trừ những người đã có bảo hiểm bắt buộc).

Người mua BHYT tự nguyện có thể liên hệ với đại lý bán BHXH hoặc cơ quan BHXH của xã, phường, thị trấn nơi người mua cư trú để đăng ký mua.

Mua bảo hiểm y tế tự nguyện cần thủ tục gì?

Người dân đáp ứng đủ điều kiện mua bảo hiểm y tế tự nguyện cần làm hồ sơ và gửi đến cơ quan, đại lý thu BHYT tại địa phương. Chi tiết hồ sơ và quy trình thực hiện gồm các bước:

Hồ sơ mua bảo hiểm y tế tự nguyện

Căn cứ vào Khoản 11, Điều 1, Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật bảo hiểm y tế ban hành ngày 13/6/2014 thì hồ sơ cấp thẻ bảo hiểm y tế, bao gồm:

a) Tờ khai tham gia bảo hiểm y tế của tổ chức, cá nhân, hộ gia đình đối với người tham gia bảo hiểm y tế lần đầu;

b) Danh sách tham gia bảo hiểm y tế của đối tượng quy định tại Khoản 1, Điều 12 của Luật này do người sử dụng lao động lập.

Khi làm hồ sơ mua bảo hiểm y tế tự nguyện cần xác định được mình thuộc đối tượng nào để có thể làm hồ sơ mua bảo hiểm tốt nhất.

Điểm lưu ý, hồ sơ tham gia bảo hiểm y tế tự nguyện đối với hộ gia đình sẽ:

a) Kê khai đầy đủ, chính xác toàn bộ thành viên trong hộ gia đình vào Danh sách hộ gia đình tham gia BHYT (Mẫu DK01), trong đó ghi nơi đăng ký khám bệnh, chữa bệnh ban đầu vào Cột 8 và nộp tiền đóng BHYT tại Đại lý thu hoặc tại BHXH huyện, quận, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh (sau đây gọi chung là BHXH huyện).

b) Nhận thẻ BHYT từ Đại lý thu hoặc BHXH huyện theo quy định.

c) Sau khi tham gia BHYT nếu có thay đổi nơi đăng ký khám bệnh, chữa bệnh BHYT ban đầu hoặc cải chính về nhân thân... thì lập Tờ khai cung cấp và thay đổi thông tin tham gia BHXH, BHYT (Mẫu TK01-TS) gửi Đại lý thu hoặc BHXH huyện để điều chỉnh kịp thời.

Thủ tục mua bảo hiểm y tế tự nguyện

Những người chưa tham gia bảo hiểm y tế theo diện bắt buộc đều cần mua BHYT tự nguyện. Thủ tục mua bảo hiểm y tế tự nguyện hiện tại khá đơn giản và được thực hiện theo 3 bước sau:

Bước 1: Xác định trụ sở, đại lý thu BHYT tự nguyện và cơ sở nơi khám chữa bệnh ban đầu

Xác định trụ sở, đại lý thu BHYT tự nguyện mà người dân muốn đến đăng ký. Thường là các đại lý thu ở xã phường do UBND xã đề xuất và ký hợp đồng với cơ quan BHXH, hoặc đại lý thuộc hệ thống Bưu điện tại các điểm bưu cục, các bưu điện văn hóa xã.

Xác định nơi thuận tiện ban đầu để khám, chữa bệnh, thường là cơ sở khám bệnh, chữa bệnh tuyến xã, tuyến huyện hoặc tương đương.

Bước 2: Đến tại đại lý thu đã xác định để làm thủ tục mua bảo hiểm y tế

Xuất trình hộ khẩu hoặc giấy đăng ký tạm trú do cơ quan công an sở tại cấp và chứng minh thư nhân dân hoặc giấy tờ tùy thân có ảnh. Sau đó điền đầy đủ các thông tin vào tờ khai tham gia BHYT tự nguyện theo đối tượng nhân dân (mẫu số 01/BHYTTN) theo hướng dẫn.

Hoàn thiện hồ sơ mua bảo hiểm y tế bao gồm tờ khai tham gia bảo hiểm y tế của tổ chức, cá nhân, hộ gia đình đối với người tham gia bảo hiểm y tế lần đầu (Hồ sơ được quy định tại Khoản 11, Điều 1, Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật bảo hiểm y tế ban hành ngày 13/6/2014).

Bước 3: Nộp tờ khai mua bảo hiểm y tế tự nguyện cho đại lý hoặc cơ quan bảo hiểm xã hội để kiểm tra, đối chiếu

Sau khi hoàn tất tất tờ khai và hồ sơ đăng ký mua bảo hiểm y tế tự nguyện người dân sẽ nộp tờ khai đó cho đại lý thu để họ kiểm tra đối chiếu. Sau khi kiểm tra đối chiếu không có vấn đề gì người mua BHYT sẽ được cấp BHYT sau khoảng 10 ngày làm việc.

Mức đóng, mức hưởng bảo hiểm y tế tự nguyện

Năm 2023, mức đóng bảo hiểm y tế tự nguyện được quy định theo Điểm e, Khoản 1, Điều 7 của Nghị định 146/2018/NĐ-CP. Theo đó, các thành viên có trong sổ hộ khẩu của hộ gia đình tham gia mua BHYT sẽ có mức đóng lần lượt như sau:

a) Bằng 4,5% tiền lương tháng của người lao động đối với đối tượng quy định tại khoản 1 Điều 1 Nghị định này.

- Người lao động trong thời gian nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau từ 14 ngày trở lên trong tháng theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội thì không phải đóng bảo hiểm y tế nhưng vẫn được hưởng quyền lợi bảo hiểm y tế;

- Người lao động trong thời gian bị tạm giam, tạm giữ hoặc tạm đình chỉ công tác để điều tra, xem xét kết luận có vi phạm hay không vi phạm pháp luật thì mức đóng hằng tháng bằng 4,5% của 50% mức tiền lương tháng của người lao động. Trường hợp cơ quan có thẩm quyền kết luận là không vi phạm pháp luật, người lao động phải truy đóng bảo hiểm y tế trên số tiền lương được truy lĩnh;

b) Bằng 4,5% tiền lương hưu, trợ cấp mất sức lao động đối với đối tượng quy định tại khoản 1 Điều 2 Nghị định này;

c) Bằng 4,5% tiền lương tháng của người lao động trước khi nghỉ thai sản đối với đối tượng quy định tại khoản 5 Điều 2 Nghị định này;

d) Bằng 4,5% tiền trợ cấp thất nghiệp đối với đối tượng quy định tại khoản 6 Điều 2 Nghị định này;

đ) Bằng 4,5% mức lương cơ sở đối với các đối tượng khác;

e) Mức đóng BHYT của đối tượng quy định tại Điều 5 Nghị định này như sau: Người thứ nhất đóng bằng 4,5% mức lương cơ sở; người thứ hai, thứ ba, thứ tư đóng lần lượt bằng 70%, 60%, 50% mức đóng của người thứ nhất; từ người thứ năm trở đi đóng bằng 40% mức đóng của người thứ nhất.

Việc giảm trừ mức đóng bảo hiểm y tế theo quy định tại điểm này được thực hiện khi các thành viên tham gia bảo hiểm y tế theo hộ gia đình cùng tham gia trong năm tài chính.

Khi cá nhân tham gia bảo hiểm y tế tự nguyện thì được xem là tham gia theo đối tượng hộ gia đình theo Điều 5 Nghị định 146/2018/NĐ-CP. Lúc này mức đóng bảo hiểm y tế tự nguyện được áp dụng theo Điểm e, Khoản 1 Điều 7 Nghị định 146/2018/NĐ-CP.

Theo đó, mức đóng bảo hiểm y tế tự nguyện của đối tượng quy định tại Điều 5 Nghị định này như sau: Người thứ nhất đóng bằng 4,5% mức lương cơ sở; người thứ hai, thứ ba, thứ tư đóng lần lượt bằng 70%, 60%, 50% mức đóng của người thứ nhất; từ người thứ năm trở đi đóng bằng 40% mức đóng của người thứ nhất.

Một điểm lưu ý là việc giảm trừ mức đóng bảo hiểm y tế theo quy định tại điểm này được thực hiện khi các thành viên tham gia bảo hiểm y tế theo hộ gia đình cùng tham gia trong năm tài chính.

Cùng với đó, mức đóng bảo hiểm y tế tự nguyện, bảo hiểm y tế hộ gia đình được tính dựa vào hệ số và mức lương cơ sở. Do năm 2023, lương cơ sở sẽ tăng từ 1,490 triệu đồng/tháng (căn cứ khoản 2 Điều 3 Nghị định 38/2019/NĐ-CP) lên 1,8 triệu đồng/tháng (căn cứ khoản 1 Điều 3 Nghị quyết 69/2022/QH15) nên việc tính mức đóng bảo hiểm y tế tự nguyện, bảo hiểm y tế hộ gia đình năm 2023 sẽ có sự thay đổi như sau:

Có mua bảo hiểm y tế tự nguyện online được không?

Người dân có thể mua bảo hiểm y tế tự nguyện online. Người dân không cần đến cơ quan BHXH hay các đại lý thu BHXH, BHYT mà vẫn có thể đảm bảo quyền lợi tham gia một cách nhanh, chóng tiện lợi ngay trên điện thoại của mình.

Cơ quan BHXH Việt Nam đã kết hợp với rất nhiều ngân hàng để có thể hỗ trợ người dân có thể mua BHYT online một cách thuận tiện. Hiện nay, các app của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank), Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), Ngân hàng TMCP Quân đội (MB)... đã tích hợp chức năng giúp người dân có thể mua BHYT online hay gia hạn thẻ BHYT online.

Người dân có thể truy cập một trong các ứng dụng VCB Digibank của Vietcombank, BIDV Smart Banking của BIDV hoặc MB Bank của MB và thực hiện các bước như sau:

Bước 1: Đăng nhập ứng dụng trên điện thoại, chọn mục Thanh toán, chọn Bảo hiểm xã hội cho cá nhân.

Bước 2: Lựa chọn nhà cung cấp Bảo hiểm xã hội Việt Nam, sau đó lựa chọn loại hình dịch vụ đóng tiếp Bảo hiểm xã hội tự nguyện hoặc gia hạn thẻ Bảo hiểm y tế mà bạn muốn thực hiện trong mục Chọn dịch vụ, nhập số sổ Bảo hiểm xã hội/ số thẻ Bảo hiểm y tế, kiểm tra thông tin thanh toán.

Bước 3: Nhấn Xác nhận để xác thực mã OTP do Ngân hàng gửi để hoàn tất giao dịch và lựa chọn thanh toán Bảo hiểm xã hội cho cá nhân

Ngoài việc sử dụng ứng dụng trực tuyến của 3 ngân hàng nêu trên, người tham gia còn có thể thực hiện trực tiếp trên Cổng Dịch vụ công quốc gia tại địa chỉ: https://dichvucong.gov.vn/p/home/dvc-trangchu.html. 

Người tham gia cần lưu ý: Với dịch vụ gia hạn thẻ BHYT theo hộ gia đình trên ứng dụng của 3 ngân hàng hoặc trên Cổng Dịch vụ công quốc gia không áp dụng giảm trừ mức đóng BHYT theo hộ gia đình. Để được giảm trừ mức đóng người tham gia vui lòng nộp tiền trực tiếp tại đại lý thu BHXH, BHYT nơi đăng ký tham gia hoặc bưu điện.

Theo GiaDinh